Maria Brandsma (Xak)

Maria (Marie) Brandsma (Xak) is de dochter van Gooitzen Lykeles Brandsma en Antje Bruinenberg.

Marie (links) met zus Makke (omstreeks 1914)

Mijn eerste dienstbetrekking was bij Eelke de Boer, die tegenover de grote kerk aan de Midstraat woonde. Als kindermeisje ben ik daar anderhalf jaar geweest. Daarna kwam ik in betrekking bij apotheker Rensing, waar ik een anderhalf à twee jaar als tweede meisje ook veel ervaring heb opgedaan. Hierna kwam ik bij de groeten- en fruitkweker Sybolt Bast. Daar diende ik voor hele dagen. Naast de gezinshulp die ik daar deed, hielp ik ook wel mee met het plukken van vruchten.
Daar heb ik heerlijk genoten van de buitenlucht en de vrijheid in mijn werk. Daar vond ik het ideaal. Helaas werd ik langdurig ziek en was ik genoodzaakt deze dienstbetrekking op te geven. Ik ben meer dan een jaar ziek geweest. Aanvankelijk veel pijn in de beenderen en overgaand naar het zenuwgestel. Door Mem haar goede zorg en verpleging en door veel liefde omringd, ben ik gelukkig weer genezen en als een stevige meid opgegroeid.

Na nog een kortdurende dienstbetrekking kwam ik terecht bij een rentenierend ouderpaar, de familie Van der Hoek die aan de Scheensweg woonde. De man was vroeger boer geweest. Daar heb ik heel wat ‘lessen’ gehad in het boerenleven, want daar kwamen veel mensen van dat soort en vertelden dan hun levenservaring. De oudjes waren net een Beppe en Pâke voor mij. Ik kon geen kwaad doen. Daar ben ik vier jaar in betrekking geweest. Het was Amor die mij daar wegloodste.

Marie trouwt op 22 april 1937 in Sneek met Murk Sminia. Ze vestigen zich in de Louise de Colignystraat 1 in Sneek. Daar wordt op 16 mei 1938 Fetze geboren. In 1939 wordt Murk ziek en komt hij te overlijden. Marie blijft alleen achter met Fetze. Ze leeft van een uitkering van het Old Burger Weeshuis en het geld dat ze verdient met kostgangers.

Trouwfoto Marie Brandsma en Murk Sminia (1937)

Op 20 november 1943 hertrouwt Marie in Sneek met de broer van Murk: Jan Sminia. Jan is weduwnaar en heeft geen kinderen. Samen bouwen ze een nieuwe toekomst op. Als Marie bij Jan intrekt in zijn woning aan de Parkstraat, betrekt broer Lykele met zijn vrouw Ali het huis aan De Colignystraat. In 1957 verhuizen Lykele en Ali naar Leeuwarden en trekken Marie en Jan in de woning in De Colignystraat. Daar zullen ze het grootste deel van hun leven blijven wonen. Ze krijgen samen nog drie kinderen: Murk (1944), Aaltje Antje (Alie) (1946) en Gooitzen Jan (1948).

Jan verdient de kost als automonteur en later als rijschoolhouder.

Marie Brandsma en Jan Sminia omstreeks 1990

Op verzoek van haar broer Lykele heeft Marie in 1981 haar levensverhaal geschreven. Het is te vinden onder het tabblad Verhalen.